( پرانتز ) وبلاگ تخصصی روزنامه نگاری
سایت تخصصی روزنامه نگاری( پرانتز ) وبلاگ تخصصی روزنامه نگاری
سایت تخصصی روزنامه نگاریدکتر فرقانی : شاید یک سوء تفاهم پیش آمده باشد
رییس دانشکده علوم اجتماعی وارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی یکبار دیگر در گفت و گویی با "پرانتز" به برخی از انتقاداتی که به اظهارات وی در خصوص روزنامه نگاری آنلاین شده بود پاسخ داد.
دکتر فرقانی اینبار با تفکیک دو مقوله روزنامه نگاری آنلاین و وبلاگ نویسی از یکدیگر گفت :" مقصود من از روزنامه نگاری آنلاین نه نسخه الکترونیکی روزنامه ها ی شناخته شده در اینترنت ، بلکه گونه ای از روزنامه نگاری شخصی است که افراد بر اساس ذوق و ذایقه شخصی شان وضمن ایجاد صفحات مخصوص به خویش در اینترنت ، مطالب مورد نظرشان را درقالبی تحت عنوان وبلاگ عرضه می کنند." وی همچنین گفت:" اگر چه افراد زیادی نیز ممکن است به این وبلاگها مراجعه کنند، اما اطلاق حرفه ای گرایی بر این نوع روزنامه نگاری صحیح نیست.ما برای حرفه ای گرایی در روزنامه نگاری چند ویژگی قایلیم ؛ نخست اینکه این شغل ، حرفه دایمی و با اجرت فرد محسوب شده و محل اصلی امرار معاش فرد از طریق آن حرفه باشد و دیگر آنکه معیار ها و ضوابط تخصصی و علمی و حرفه ای روزنامه نگاری نیز در آن لحاظ شود.
"دکتر فرقانی اضافه کرد:"آنچه باعث سوء تفاهم برخی از همکاران ما شده است این است که توصیف من را به همه اقسام روز
نامه نگاری آنلاین نظیر آنچه در جام جم آنلاین و یا همشهری آنلاین وجود دارد تعمیم داده اند. در سیستم این روزنامه ها عده ای روزنامه نگار، دست اندرکارتولید محتوا برای این شکل از نشریات اینترنتی هستند و همان تعریف روزنامه نگاری حرفه ای بر آن تعلق می گیرد.بنابر این شاید در اینجا یک سوء تفاهم پیش آمده باشد.مقصود من نه نسخه های اینترنتی روزنامه های موجود و شناخته شده ، بلکه عمدتا شامل طیفی از وبلاگها و وب سایتها بوده است که افراد بصورت شخصی در پی ایجاد آن هستند وآنها را ایجاد کرده اند . این شیوه روزنامه نگاری اولا خیلی شخصی است و ثانیا به آن معنا حرفه ای نیست که افراد از طریق آن ارتزاق کنند و به عنوان یک حرفه به آن نگاه کنند. بلکه به عنوان کاری جنبی و تنها برای پاسخگویی به نیازهای یکسری از مخاطبان و یا پاسخگویی به علایق خود شخص مطرح است ، اینکه هر فرد که دست به ایجاد یک وبلاگ زد خود را یک روزنامه نگار ، آنهم روزنامه نگار حرفه ای بداند، یک تصور غلط است. روزنامه نگار حتی می تواند خود را به عنوان یک روزنامه نگار آماتور تلقی کند اما اگر بخواهد خود را حرفه ای معرفی کند ، این دیگرجای بحث و تامل دارد. البته من معتقدم تمام کسانی که حتی وبلاگ نویسی می کنند به هر حال در طیف بسیار متنوع شده امروز روزنامه نگاری قرار می گیرند ولی بالحاظ کردن تعاریف خاص خود ، و نه به عنوان روزنامه نگار حرفه ای در تعریفی که ما از آن می شناسیم ." رییس دانشکده علوم اجتماعی و ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در خاتمه بار دیگر با یادآوری تفاوتهای روزنامه های آنلاین و وبلاگها گفت:"روزنامه آنلاین ویزگی خاص خود را دارد به این معنا که محتوای آن حداقل روزی یک بار تغییرمی کند و افرادی به صورت حرفه ای دست اندرکار تولید محتوا برای آن سایت بخصوص هستند و همان وظایفی را که در تحریریه روزنامه مکتوب انجام می دهند برای یک روزنامه اینترنتی هم انجام می دهند .اما وبلاگ ، صفحه ای شخصی است که هیچ یک از ساختار حرفه ای نه به لحاظ نگارش و نه به لحاظ سبک و ساختار و نه به لحاظ تعریفی که ما از روزنامه نگار حرفه ای به عنوان یک شغل ثابت و با اجرت و دایمی می شناسیم را ندارد.پس نمی توان به وبلاگ نویسی روزنامه نگاری حرفه ای اطلاق کرد اما می توان گفت که بلاگرها روزنامه نگار هستند و در میان طیف رنگارنگ انواع روزنامه نگاران حرفه ای و آماتور و وب سایت نویسان حرفه ای و... قرار می گیرند اما اطلاق روزنامه نگار حرفه ای بر آنها اشتباه است."
روزنامه نگاری آنلاین حرفه نیست
"روزنامه نگاری آنلاین حرفه نیست، نوعی جریان تولید ، توزیع و چرخش اطلاعات است و خیلی ها در قبال پرداختن به آن دریافت مالی ندارند ولی لازم است نوعی اخلاق ارتباطی بر این نوع رسانه ها بدلیل احترام به حقوق فردی و اجتماعی مردم و جامعه حاکم باشد." رییس دانشکده علوم اجتماعی و ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در گفت و گو ی اختصاصی خود با "پرانتز " ضمن بیان این نکته تاکید می کند که :" بحث بر سر این است که باید جان ، مال و ناموس ، حیثیت ، آبرو، حریم خصوصی وخانوادگی افراد از تعرض مصون بماند ، این تعرض خواه می خواهد از سوی دولت انجام پذیرد و خواه از سوی شهروندان شکل گیرد .تمامی وجوه زندگی شهروندان باید از تعرض مصون بماند مگر در جایی به حکم قانون."دکتر مهدی فرقانی با اشاره به مشکلات روزنامه نگاری الکترونیک می گوید:"متاسفانه 
مشکلات روزنامه نگاری آنلاین و الکترونیک این است که هیچگونه نظارت و کنترلی بر صحت اطلاعات منتشره صورت نمی گیرد و دیگر آنکه در بسیاری موارد این روزنامه نگاری به وسیله ای برای تسویه حسابهای شخصی ، گروهی ، سیاسی و در نتیجه وارد کردن تهمت و افترا و اتهام به افراد تبدیل شده است به نظر من باید اصولی ناظر بر صحت و ارزش اطلاعات وجود داشته باشد ." نویسنده کتاب ارتباطات سنتی در ایران در عین تاکید بر وجود آزادی انتشار اطلاعات می گوید:" آزادی در تمامی نقط دنیا و در تمامی قوانین با مسوولیت همراه است .آزادی بدون مسوولیت معنا ندارد و به جز بی بندو باری وتحدید آزادی ارمغان دیگری را به همراه نمی آورد. بنابر این مسوولیتی که در کنار آزادی مطرح است رعایت حقوق فردی و اجتماعی دیگران است و رعایت همین حقوق اقتضا می کند که حداقل نوعی ضابطه اخلاقی در این محیط وجود داشته باشد و این مفهوم به معنای سانسور و نظارت مستقیم نیست .رسیدگی به تخلف باید وجود داشته باشد در غیر اینصورت هیچکس احساس امنیت نخواهد کرد.من آن نوع آزادی را که درشهروندان در آن احساس امنیت نکنند نمی خواهم."
وی در خصوص چگونگی نظارت بر این شیوه تولید اطلاعات معتقد است:"باید تشکلها و انجمنهای روزنامه نگاران آنلاین شکل بگیردتا آنها خود ،مبانی اصول اخلاقی را تعریف کنند که مطمئنا این اصول می تواند در برخی موارد با اصول اخلاقی روزنامه های چاپی مشترک و در برخی موارد بدلیل ماهیت متفاوت این روزنامه نگاری، متفاوت باشد.این عده خود باید بر نحوه کار این تشکلها نظارت داشته باشند و باعث رسوایی کسانی شوند که از این ابزار سوء استفاده می کنند ." دکتر فرقانی در خصوص چگونگی ضمانت اجرایی قوانین در روزنامه نگاری الکترونیک می گوید:"ضامن اخلاق حرفه ای ، اعضای آن حرفه هستند. اخلاق حرفه ای قانون نیست که از طریق دادگاه بتوان آن را پیگیری کرد و متخلف را به مجازات رسمی و قانونی رساند ولی همین نکته که کسانی که در این حوزه کار می کنند احساس کنند که اولا ضوابطی وجود دارد که باید آن ضوابط را رعایت کنند و ثانیا افرادی از همان صنف که مورد پذیرش هستند کار نظارت را انجام می دهند نوعی ضمانت اجرایی پدید خواهد آمد، ضمن آنکه سرانجام تکنولوژی براحتی این امکان را فراهم خواهد کرد که شما بتوانید رد پای تولید کنندگان اطلاعات را پیدا کرده و به سراغ آنها بروید .تهمت ، افترا ، توهین و هتک حرمت در قوانین جاری ما مجازات دارد و لزومی ندارد که حتما در روزنامه نگاری آنلاین برای آنها پیش بینی های لازم صورت بگیرد. شاکی می تواند به این تشکلها مراجعه کند تا افراد خاطی شناسایی و به آنها تذکر داده شود و یادر صورت تکرار جرم به مراجع قضایی معرفی شوند. دلیلی ندارد که امنیت فکری و روانی جامعه بخاطر استناد به آزادی بیان و قلم سلب شود. آزادی بیان و قلم بالاترین حق است و بیشترین حرمت را دارد اما حریم خصوصی وحیثیت ، اعتبار افراد نیز به همان اندازه محترم است."
مدیران وقت نمی کنند مصاحبه خودشان را بخوانند
وبا متانت ایرانی که تو گویی ازهرسوغاتی برای او ارزشمندتر است، از سهل انگاری غرب برای تامل در سابقه تاریخی کشورش و پیدایش کاغذ و چاپ گله می کند.حتی به او می گوید:شما بیشتر بروی تاریخ ارتباطات یونان و رم کار کرده اید وتاریخ کشورهای شرقی را نمی شناسید."مارشال " پیر وعده می دهد بزودی شال و کلاه کرده و راهی ایران شود تا آنچه را که این جوان جسور ایرانی بر آن اصرارمی کند از نزدیک مرور کند.اما دیری چند قافله شتابان عمرمسیر سفر او را به وادی دیگری تغییر می دهد و مجالی برای این سفر برای او باقی نمی ماند. ده سال ،اما پیش از این ملاقات ، در یکی از کلاسهای کوچک دانشکده علوم ارتباطات دکتر معتمدنژاد جوانی را ملاقات کرده است که شاید در اولین دیدارش با اوهم از انعکاس برقی که در چشمانش موج می زند می تواند درخشش افکارش را هم بخواند .این جوان بیست ساله که بعدها با نظریه پردازی ها و تلاش علمی اش توجه ساکنان بهت زده دهکده مک لوهان را به خود مشغول ساخت ، مهدی محسنیان راد یکی از معدود متفکرانی است که حوزه علوم ارتباطات بخش زیادی از پویایی خود را مدیون تلاش علمی اوست.... دانلود فایل
ما تا دقیقه 90 مقاومت می کنیم
مخاطبان رسانه ها منفعل نیستند بلکه تحولات جامعه اطلاعاتی امروز باعث شده است که میزان گزینشگری مخاطبان افزایش یابد. دکتر مهدی
محسنیان راد با بیان این مطلب در گفت و گو ی اختصاصی با "پرانتز" اضافه می کند:"انفعال مخاطب و تعیین درجه منفعل بودن او در شرایطی که تمامی رسانه ها بطور انحصاری توسط دولتها اداره می شوند هیچگونه مفهومی ندارد از این رو می توان گفت نظریه ای همچون نظریه تزریقی اساسا غلط بوده است و در حقیقت می توان آنرا توهم کسانی دانست که دردهه 1940 و 1950 این مباحث را دنبال می کرده اند.در کشوری مثل شوروی سابق، مخاطب نمی توانست بازی دیگری غیر از انفعال در برابر رسانه ها را دنبال کند.
" نویسنده کتاب ایران در چهار کهکشان ارتباطی در ادامه خاطرنشان می کند :تحولات رخ داده در دهکده جهانی ، حضور ماهواره ها بر فراز کشورهادر اوایل دهه 1990، بکار گیری اولین دیشها و پیدایش اینترنت وسعت میدان بازی را برای مخاطب بیش از گذشته افزایش داده است. افزایش گزینشگری مخاطب پدیده جالبی است. وقتی که زیراکس اختراع شد، کسی فکر نمی‌کرد این دستگاه اهمیتی پیدا کند، چون قبل از آن دستگاه فتوکپی وجود داشت. دستگاه کنترل از راه دور هم همین‌طور بود. شما پای تلویزیون می‌نشینید و اگر کوچک‌ترین مطلب با حرکت نامناسبی در صحبت گوینده ببینید با دستگاه کنترل کانال را عوض می‌کنید. این دستگاه کنترل از راه دور نمادی از قدرت گزینشگری مخاطب معاصر است.که به مخاطب امکان می دهد تا فرصت انتخاب بیشتر را برای خود مهیا کند. با این وسیله تنوع دریافت پیام برای مخاطب بیش از گذشته فراهم آمده است و او دیگر می تواند با تامل بیشتری در خصوص پیامها تفکر کند هرچند امروزه به دلیل انحصار شدید دولتها بر رسانه ها و سایه سنگین آنها بر فضای رسانه ای ، انتخاب مخاطبان همچنان محدود و کنترل شده است."عضو هیات مدیره انجمن ایرانی جامعه اطلاعاتی با تاکیدبر فعال بودن مخاطب در برابر رسانه های گروهی می گوید:" امروزه نباید فکر کرد رسانه‌ها با مخاطب ـ مثل رابطه تلویزیون و خشونت ـ چه می‌کنند؛ بلکه باید این سؤال جدید را مطرح کنیم، که مخاطب با رسانه باید چه بکند. کسانی که این اندیشه را وارد حوزة اندیشمندان ارتباطات کردند باور دارند که مخاطب منفعل نیست و گزینشگری‌اش در حال افزایش است. پس او با این نگرش در پی یافتن راه‌حل است؛ بنابراین، باید گفت که تا زمانی که آنچه گفته شد مورد چالش قرار نگیرد و نکات مبهم آن روشن نشود نمی‌توان به ساماندهی نظام رسانه‌ای تحقق بخشید. "
عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق با انتقاد از انحصار دولتی رسانه ها می گوید:" تا زمانی که رادیو و تلویزیون در انحصار دولت است و تکنولوژی دریافت اطلاعات بواسطه دیش ها فراهم می شود این وضعیت نمود خود را در کشور ما نشان نمی دهد.جبر دهکده جهانی به صورت یک منحنی زیگزاگی خود را نشان می دهد و ما دقیقادر ایران شرایط منحصر به فردی را شاهد هستیم که در کمتر کشوری رخ می دهد ، بخشی از این شرایط به این دلیل است که ما تا دقیقه 90 مقاومت می کنیم به امید آنکه شرایط معقول تری برای ما مهیا شود.
" دکتر محسنیان راد در خاتمه مباحث مربوط به مخاطب پژوهی را مربوط به دهه 1970 می داند و می گوید:" و امروز دیگر با عرضه و تقاضا و تکثر رسانه ای مخاطب قدرت خود بر رسانه های گروهی را تضمین می کند."
مخاطب منطقی‌ترین دلیل برای پژوهش در فضای سایبر است
در عصرساختارهای جدید اطلاعاتی، مخاطب منطقی‌ترین دلیل برای پژوهش در فضای سایبر است". جواد صبوحی، بلاگر "پرانتز" در گفت‌وگو با ایسنا افزود: "مخاطب برای در امان بودن از اثرات هیپنوتیزمی ایدئولوژی رسانه‌ای و همچنین مدیریت رسانه‌ای برای توفیق در اثر‌گذاری پیام نیازمند پژوهش است. متاسفانه در حال حاضر محتوای وبلاگها 
باپژوهش ارتباط چندانی ندارند و تنها جنبه‌ی سرگرمی‌از کارکردهای وبلاگ مورد توجه قرار گرفته است0."وی افزود: در شرایط حاضر، برداشت مخاطب و مدیر رسانه از پژوهش با چالش مواجه شده است، تعریف وتببین ویژگی‌های وبلاگ از حساسیت تولید محتوا در این عرصه کم کرده است، و همین مساله، وبلاگ را در شرایط بینابینی تولید محتوای سنتی و رسمی‌پیام در فضای مجازی معلق نگه داشته است".صبوحی، پژوهش در عرصه وبلاگ نویسی را عامل درمان درصد خطا و رفع خطاهای احتمالی از سوی تولید کنندگان محتوا دانست و گفت: " پژوهش در این حوزه تلاشی هدفمند برای شناخت مخاطب ومهندسی دقیق اطلاع رسانی برای عرضه مناسب‌تر محتوا در این عرصه محسوب می‌شود".وی افزود: « پژوهش، امکان دستیابی به سواد رسانه‌ای را فراهم می‌کند تا با عملیاتی کردن آن، گفتمان منطقی‌تر رسانه‌ای نیز فراهم شود، طی چند دهه گذشته، نقش آگاهی بخشی، از عوامل اعتبار رسانه‌ها، اهمیت زیاد پیدا کرده است که دراین راستا، این نق
ش می‌تواند دستور العمل ارایه‌ی اطلاعات جدی را در اختیار بلاگرها قرار دهد".به گفته‌ی وی، اعتبار محتوای وب با میزان مخاطب، رابطه‌ای نزدیکی دارد که اگر جنبه‌ی سرگرمی وبلاگ با وجوه آموزشی و اطلاع رسانی آن ترکیب شود. اهداف پژوهش در این عرصه محقق می‌شود. وی اظهار داشت:" محتوایی که بلاگرها برای خود در وبلاگ در نظر می‌گیرند و یک حوزه‌ی تخصصی را در آن دنبال می‌کنند، مهم‌ترین محور پژوهش در عرصه وبلاگ نویسی است".صبوحی گفت: "هیچ نهاد و متولی برای امر پژوهش در عرصه‌ی وبلاگ نویسی بهتر از خود صاحبان وبلاگها و بلاگرها نیست و تنها این گروه می‌توانند پیگیر بحث پژوهش در این عرصه باشند".وی با بیان این که،انگیزه‌های پژوهش با تببین آثار و نتایج پژوهش تقویت می‌شود، گفت: « پژوهش در عرصه وبلاگ نویسی در دو حوزه انجام می‌گیرد، یکی مخاطب شناسی است که باید با شناخت مخاطب، محتوای وبلاگ را بر مبنای آن تعریف کند و دیگری، تهیه مطالب برای وبلاگها با تاکید بر پژوهش‌های علمی و دانشگاهی است".بلاگر "پرانتز" با اشاره به اندک بودن پایان‌نامه‌های دانشجویی در عرصه‌ی وبلاگ نویسی گفت: " تازگی و نو بودن این عرصه موجب شده که کار زیادی در آن انجام نشده باشد. در حالی که بخشی از این پژوهش منوط به تحقیقات دانشگاهی از سوی استادان و دانشجویان است که البته آنها نیز در این زمینه تلاش چندانی نمی‌کنند".